Bandenpech

Pomp

Ook al heb je nooit lekke banden, een pomp blijft onmisbaar om de banden op spanning te houden. Probeer thuis of dat ook lukt: past de pomp op de ventielen of heb je een verloopnippel nodig? En krijg je voldoende druk? Vooral minipompjes vallen hier vaak door de mand. De maximum druk staat vaak op de band aangegeven in bar (atm) of psi (100 psi = 7 bar). Pomp de band een keer op met een fietspomp met manometer om een idee te krijgen hoe hard dat is! Te weinig lucht in de (achter)band geeft extra rolweerstand, een verhoogde slijtage en extra kans op stootlekken. Ga je als groep op pad, dan lijkt het mij onzin dat iedereen een pomp meeneemt.

Bandelichters

Bij de meeste combinaties van velg en band heb je een of meer bandelichters nodig om bij de binnenband te komen. Ik zweer bij twee gele plastic bandelichters van Michelin, die niet alleen fijn werken, maar ook weer in de berm zijn terug te vinden. Maar een slechte stalen bandenlichter is beter dan een slechte van plastic!

Plakspullen

Een klein stukje schuurlinnen, een niet uitgedroogde tube solutie en plakkertjes voor de binnenband spreken voor zich. In geval van nood kun je ook met een post- of spaarzegel een heel eind komen, en menig wielrenner kwam zelfs thuis met een knoop in de binnenband (niet vergeten volgende keer wel een binnenband mee te nemen;-)). Er zijn ook zelfklevende plakkers, ik heb nog niet begrepen dat die net zo betrouwbaar zijn als die met solutie. Ik bewaar de plakspullen voor s'avonds in de droge tent: onderweg gooi ik er sneller een reserve binnenband in. Maar dan moet je natuurlijk wel een keer geoefend hebben in het wielen steken. Voor het lastiger achterwiel is de procedure als volgt::

Wielen steken

schakel voor een achterwiel de ketting op het kleinste kransje, dus helemaal naar rechts.
Open de rem, dat kan meestal met een knopje op de remgreep of op de rem zelf, of bij cantilevers of V-brakes door een kabeltje uit te haken. (laat je dit na, controleer dan de stand van de remblokjes voor je de buitenband hebt doorgezaagd)
Zet nu de uitvalas open door de handel om te klappen, trek de derailleur naar achteren en duw cq sla met de vuist het wiel uit het frame.

Het wiel blijft dan hangen in het onderste part van de ketting, en is met iets optillen en naar links draaien simpel te verwijderen. Met enige oefening kun je dit ook met een bepakte fiets doen als je de fiets op de linkertas legt.
Bij het terugsteken van het wiel moet je er op bedacht zijn dat::

je eerst de derailleur naar achteren moet trekken (soms moet je even met de duim tegen de kooi duwen om de derailleur over het dode punt heen te helpen), en dan het eerste kransje in de lus van de ketting steekt en inhaakt,
de wielas niet in de padden past als de spanner weer dichtgeklapt is, of links-rechts niet gelijk uitsteekt (daar zijn die veertjes voor, met de dunne kant moeten ze naar de as wijzen!),
de wielas ook niet in de buurt van de padden komt als de band boven achter de rem blijft haken.
zet de spanner weer dicht, de juiste afstelling is in principe het handeltje 90 graden open zetten, dus in lijn met de as, de rechter stelmoer handvast draaien en de handel nog 90 graden doorklappen. Je mag nu best een witte vlek in de handpalm hebben staan. En zet de handel zo dicht dat je er straks weer met de vingers achter kunt (dus niet tegen een framebuis) en niet naar achteren wijzend zodat iemand zijn voorwiel er achter past. Snelspanners met een extern mechanisme moet je frequent smeren.
vergeet niet de rem weer dicht te zetten en te controleren of de ketting voor niet van het blad gevallen is.

Binnenband

Neem altijd een aantal reserve binnenbanden mee. Als het ventiel uitscheurt, of als de band ontploft valt er weinig meer te plakken. Zorg wel voor de goeie: een binnenband met een dik auto (Schraeder) ventiel past meestal niet door het ventielgat in een velg bedoeld voor een Frans (presta)ventiel. En omgekeerd kan een ingevulcaniseerd prestaventiel er op den duur slecht tegen om door een te groot ventielgat geperst te worden (tip: om het ventiel passend onderlegringetje gebruiken). En zijn de ventielen zo lang dat ze ver genoeg uit de velg steken? En laat je niet afschepen met een dun racebinnenbandje als je brede banden hebt. Toegegeven, een 23 mm binnenbandje in een 35 mm brede buitenband zal meestal niet direct op de stoep van de fietsenwinkel exploderen, maar het gaat wel voortdurend lek.

Binnenband vervangen

Soms lijkt dit vreselijk ingewikkeld (bijvoorbeeld als je alle handelingen uitschrijft), maar een verstandige methode helpt:

Verwijder het wiel en laat de binnenband helemaal leeg lopen. Duw het ventiel naar binnen.
De hieldraden van de buitenband zitten soms sterk aan de velgrand geplakt: duw ze los en manouvreer ze naar het diepere midden van de velg.
Steek twee bandelichters onder de hieldraad, 5 cm links resp. rechts van het ventiel. (sommige ATB banden zijn zo ruim dat je geen bandelichters nodig hebt.)
Haal de bandelichters een voor een over, gaat dit heel zwaar, controleer dan of de hieldraad niet weer teruggesprongen is naar de minder diepe buitenkant van de velg.
Staat de hieldraad na het omklappen nog heel strak dan trek je een bandelichter los om die iets verder weer in te steken en om te klappen. Gebruik daarbij één hand om de andere bandelichter tegen te houden en om tegen de hieldraad te duwen zodat die niet weer terug springt.
Heb je voldoende van de hieldraad over de velg getrokken, dan springt die niet meer terug en kun je met je vingers of een bandelichter de rest van de hieldraad uit de velg trekken. Trek de binnenband uit de velg, duw de buitenband opzij en trek als laatste het ventiel uit de velg.
Pomp de oude binnenband op, en kijk waar het lek zit. Meet de afstand uit tot het ventielgat en controleer op die (twee) plaatsen de velg of buitenband op beschadigingen. Twee gaatjes vlak bij elkaar (slangebeet) duidt op een stootlek, vaak veroorzaakt door te weinig druk of een te smalle band.

Zonder bandenlichters.

Veel banden kun je ook al demonteren zonder het tijdrovende zoeken naar de bandenlichters.
Laat de band leeglopen, pak de buitenband beet ter hoogte van het ventiel en wring de band achterover om spanning op de hieldraad te zetten
Druk met de vrije hand de hieldraad naar het midden van de velg. Begin beneden, werk naar boven en hou de band onder spanning zodat de vrije ruimte omhoog schuift
Pak de band over in de andere hand (band op spanning blijven houden ) en doe hetzelfde met de andere halve omtrek
Als je te hoogte van het ventiel voldoende licht ziet tussen hieldraad en velgrand pak je de band over met twee handen (tussen muis en vingers) en til je de hieldraad omhoog, trek je een stukje over de velg naar je toe en laat je de hieldraad weer zakken

Als een band-velg combinatie heel strak zit combineer je beide technieken (met en zonder bandenlichters) zodat je het minste geweld nodig hebt.

Montage

Pomp de binnenband op zodat die net in model komt. Duw de buitenband opzij en het ventiel door het ventielgat, en leg de rest van de binnenband zonder plooien in de buitenband. Is de binnenband te lang, dan heb je hem al te veel opgepompt. Zorg er voor dat het ventiel recht door de velg blijft steken.
Ga een keer de band rond en duw de binnenband over de velgrand het velgbed in.
Monteer nu de hieldraad, begin tegenover het ventiel en werk van twee kanten gelijkmatig op. De laatste 20 cm bij het ventiel gaan vermoedelijk te zwaar.
Ga weer terug naar waar je begonnen bent (tegenover het ventiel) en duw vanaf daar de hieldraad weer naar het ruimere midden van de velg, duw het ventiel omhoog de buitenband in, laat er nog wat lucht uit lopen en werk met de muis van je handen de resterende 20 cm hieldraad over de velgrand. Bij hele strakke en stroeve banden moet je dit een paar keer herhalen voor het helemaal lukt. Grijp niet naar de bandenlichter, want de kans is groot dat je daarmee de binnenband weer lek prikt.
Druk het ventiel de velg in, zodat je zeker weet dat er geen vouw onder de hieldraad klemt.
Pomp weer iets lucht in de band als je hem helemaal hebt laten leeglopen, duw over de hele omtrek de hieldraad nog een keer naar binnen om te kijken of de binnenband nergens (links én rechts) klem zit onder de buitenband en pomp de band op. Controleer halverwege of de band mooi rond loopt, en overal goed in de velg zit.

Buitenband

Een breuk in het karkas van de buitenband is op slechte wegen niet uit te sluiten. En ook heb je niet lang nodig om met een verschoven remblokje de wang van de band door te zagen. Scheuren in het karkas van de buitenband kun je misschien tijdelijk repareren met een kromme naald en dik garen, of door er een stuk buitenband (oude tube is ideaal) in te plakken, maar nieuw wordt zo'n band nooit meer. Op langere tochten nemen we dus een buitenband mee. Dat kan eventueel een smal thuiskomertje zijn, als ruimte of gewicht je hobby of probleem is. Bij pech zet je die dan op het minder belaste voorwiel, en verhuis je de voorband naar achteren. Het halverwege de vakantie omruilen van voor- en achterband om de slijtage te verdelen wil ook wel preventief helpen. In de meeste moderne velgen passen banden met een opvouwbare (kevlar) hieldraad. Als je zo'n band koopt zit deze vaak al in een doosje of een plastic zak, en dat kan dus zo de fietstas in. Conventionele banden met een stijve (stalen) hieldraad moet je zelf opvouwen: pak de band op twee tegenover elkaar gelegen plaatsen beet. Breng je handen naar elkaar toe en over elkaar heen zodat de band in drie gelijke cirkels is verdeeld. Klap de buitenste cirkels naar elkaar toe, leg ze op de binnenste en knoop de drie ringen op elkaar.

Binnenband plakken

De duurzaamste plakmethode is met vulcaniserende plakkertjes en solutie. Er zijn ook zelfklevende plakkers, maar die zijn doorgaans minder goed. Plakkertjes zijn er in verschillende maten, in principe probeer je een zo klein mogelijk exemplaar te gebruiken. Maar omdat je plakkertjes niet over elkaar kunt plakken, moet je bij meerdere gaten in de buurt soms van deze regel afwijken.

Begin met het gat op te zoeken. Pomp de band op en luister, of voel met de hand, bovenlip of het blote oog waar de lucht uitstroomt. Kun je niets vinden, dan kun je de band nog onder water uitrekken. Vindt je dan nog niets dan kan het ventiel het probleem zijn geweest. Bij grote gaten is het probleem vaak dat de lucht te snel verdwijnt. Knijp de halve binnenband dicht en probeer het nog eens. Met een paar slagen heb je het gat zo snel gevonden.
zet eventueel een merkteken (met een krijtje of een balpoint) en ruw de -droge- binnenband rond het gat goed op met schuurpapier. Het rubber moet een mat uiterlijk krijgen, anders zit er nog lossingsmiddel op. Een harde ondergrond helpt bij het schuren.
Breng een dunne laag solutie op, hoe dunner en gelijkmatiger hoe beter.
Laat de solutie drogen totdat de laag door en door droog is, een droog vel op nog natte solutie is te snel.

Pomp de binnenband in model, pel de aluminiumfolie beschermlaag van het plakkertje, en duw het stevig op het lek. Probeer daarbij de lijmlaag op het plakkertje niet aan te raken.Stevig duwen doe je bijvoorbeeld door op een harde ondergrond met het handvat van een schroevendraaier de plakker uit te rollen. De band kan nu weer gemonteerd worden, of opgerold worden als reserve. Laat het schutvel op het plakkertje zitten tot de lijm droog is, in de buitenband kan het toch geen kwaad.