(c) 2003-2010 m.s.gerritsen

triple 1 (belgisch) zwaar bier waarmee het kwaad klimmen is; 2 drievoudig voorblad om het klimmen wat makkelijker te maken

De spullen
Om een fiets om te bouwen heb je nodig 

• een shifter die met drie bladen overweg kan, 
• een crankstel met drie ipv twee bladen, en doorgaans een langere trapas, 
• vaak een voorderailleur met een aangepaste kooi. 

 

 
 

De shifter

• Campagnolo Ergo power. De meeste linker shifters van Campagnolo zijn niet geindexeerd, maar maar hebben zeer veel posities. Ze zijn dus zeer goed te trimmen, en hebben voldoende capaciteit om een triple derailleur voldoende slag te geven. Dat maakt Campa dus zeer geschikt voor een tripleconversie.
• Shimano STI Shimano rem-schakel grepen hebben of twee of drie standen met een trimmogelijkheid. Oudere 7 & 8 speed shifters zijn standaard niet geschikt voor een triple. Er zijn wel tripleversies van geleverd, maar dan lees je dit artikel niet. Je moet dus de complete shifter vervangen (het duurste onderdeel in de fiets), of net als Armstrong of Jalabert op de klimfiets de voorderailleur met een lichte buiscommandeur willen schakelen. Shimano 9 speed STI (behalve Dura-Ace) zijn triple compatible. Bij 10v  moet je weer een nieuwe linker shifter kopen.11 v doet het zonder triples
  
• Shimano & Campagnolo buiscommandeurs en bar-ends (cross-commandeurs) zijn links niet geindexeerd en daarmee zeer geschikt voor triples
• SRAM: doet niet aan triples
  
• Om met een twee standen STI greep toch drie posities te kunnen kiezen was er ooit de Ericsons Gizmo. Hiermee kun je een extra stand creeren, want je zet als het ware twee twee standen shifters achter elkaar Je krijgt dan drie mogelijkheden (1+0, 1+1= 2+0, 2+1)  De kans dat je er een vindt is klein (Ebay?) 

Bij de aanschaf van een triple crankstel hoort doorgaans ook een langere as. De rechter crank moet verder naar buiten om ruimte te maken voor het extra tandwiel. Let er bij de aanschaf op dat de schroefdraad van de trapas overeenkomt met die in het frame (je kunt kiezen uit BSC of Ita.) 

In plaats van een geheel nieuw crankstel aan te schaffen kun je ook het bestaande crankstel (indien met losse as)  ombouwen met een speciaal hybride tussenblad. Dit komt in de plaats van het binnenblad en heeft 5 extra lange oren waar een standaard 74mm steekcirkel tandwiel op past. Dergelijke bladen worden aangeboden door o.a. TA, Stronglight en voor heeel veel geld ook door Shimano voor de Dura-ace en Ultergra 6700 triple. Shimano hanteert echter een eigen (stomp)zinnige steek voor het kleine tandwiel, en net als bij het Stronglight blad moet je aan je crankstel vijlen. Het TA blad is dus aan te bevelen, en is ook leverbaar in de 135 mm steek voor Campagnolo
. 

Heb je voor een triple altijd een andere voorderailleur nodig?
Een triple voorderailleur heeft een wulps gevormde kooi die is afgestemd op de bladen van het bijbehorende crankstel. De bedoeling van de profilering is dat de ketting bij het schakelen gesteund wordt, maar eenmaal op het volgende tandwiel voldoende ruimte heeft om niet tegen de kooi te lopen. Een gewone racederailleur mist de profilering en schakelt misschien iets minder vlot op, en moet vaker getrimd worden. Met Shimano STI is de trim mogelijkheid echter beperkt, en vooral met die combinatie zal een triplederailleur waardevol zijn. Voorwaarde is wel dat je je redelijk aan de Shimano vertanding houdt. Monteer je bladen met een andere verhouding, dan klopt de plaats van de bulten niet meer en heb je problemen. Moet je maar doen wat meneer Shimano zegt. Een ander probleem met racederailleurs kan zijn dat de kooi te kort is. Dan ratelt de ketting over de onderkant van de kooi als je achter een te klein kransje schakelt. Dit hangt dus sterk af van de diameters van alle gemonteerde tandwielen. 
Monteer je een andere derailleur, zorg dan dat de kooiradius past (dus geen Microdrive mtb derailleur met een 52 tands voorblad) en dat de derailleur past bij de shifter: Shimano mtb derailleurs indexeren niet zo goed op de drie standen STI van de wegderailleurs en andersom. 

Heb je voor een triple ook een triple achterderailleur nodig?
Een triple achterderailleur onderscheidt zich van een gewone derailleur door een langere kooi. Doordat de kooi langer is kan de derailleur meer kettinglengte-verschil opvangen. Bij Shimano zijn de 8, 9 of 10 speed wegderailleurs trouwens te mixen met de 7-8 of 9speed ATB-derailleurs, (De enige uitzonderingen zijn 8 speed Dura-ace, en de laatste versies 10V Tiagra derailleur die je ook moet vermijden),
De triplederailleurs uit de weggroepen kunnen maximaal een 32? tands tandwiel aan, een MTB derailleur meestal 34 of 36 oid. 

Hou je achter een normaal nederlandse cassette (bv 12-23) dan valt er nog wel met de bestaande achterderailleur te leven. Het kettinglengte-verschil bij een triple is 50-30=20, en het was 52-39=14 (*)  Dat scheelt 6 tanden, maar de derailleur had ook nog wel met een 27 overweg gekund, dus je had nog 4 speling. De ketting hangt misschien slap op 13-achter/ 30-voor, maar die versnelling moet je toch niet rijden omdat de ketting veel te scheef loopt. Wil je achter ook al een wide-ratio cassette, dan is een langere kooi wel nodig. 

*) eigenlijk de helft, maar het heeft niet zoveel zin om alle getallen door twee te delen.

Nieuwe shifter nodig?
Heb je 7 of 8 speed Shimano STI, dan heb je voor een triple een nieuwe linker shifter of een nieuwe shifterset nodig. Dit is het moment om te overwegen of je de fiets dan niet liever ombouwt naar 9 of 10 speed. Je hebt dan een nieuwe cassette en ketting nodig, en een nieuwe shifter set. (en kabels en stuurlint). Kijk ook eens naar de prijzen van Campagnolo, een 9 speed Ergopowerset plus achterderailleur schroef je zo op een Shimanofiets, en heeft in de praktijk geen problemen met een 9 speed shimano cassette. De Campag flappers zijn degelijker dan de Shimanospullen, demontabel en goedkoper. Je kunt er alleen geen mtb derailleur aan hangen, en de knopjes werken andersom als bij de Japanse concurrent.  Nog een truuk: je kunt 8sp Shimano shifters vervangen door Campa 10 sp shifters en 8sp blijven schakelen.

Geen triple, toch een bergverzet?
Standaard racederailleurs hebben een capaciteit van ca 30 tanden. Dat houdt in dat als je een 39-52 voorblad hebt (13 tanden verschil) je nog 17 tanden verschil op de cassette kwijt kunt dus bv 11-28. Veel grotere tandwielen kun je achter ook niet kwijt, omdat de derailleurwieltjes anders tegen de tandwielen lopen. Maar dit hangt ook van de precieze vorm van de achterpat af, dus soms lukt een 30 of 32-er.  (met 10v kom je verder dan met oudere 8v )

Is dit nog niet genoeg om een laag verzet te creeren, dan kun je op een Shimano racefiets een MTB derailleur en een MTB cassette zetten. MTB- cassettes beginnen echter bijna altijd met 11, en daar heb je weinig aan (*). Op 53-13 ga je ook wel met 80 naar beneden! Voor 9 speed zou je een 12-25 of een 12-27 cassette kunnen aanschaffen, de 12 thuislaten de 13 vervangen door een sluitkrans,  en een losse 30 of 32 met de tussenring achter de cassette plaatsen.
Heb je een 'niet-compatibele' 8 speed Dura-ace, dan kun je deze grap ook uithalen. Met een normale derailleur schakelt zo'n shifter namelijk 9 speed spacing, maar helaas maar 8 keer. Je koopt dus een 9v cassette en een mtb derailleur. De 9v cassette past op de 8 speed naaf, en de 11 sluitkrans van een mtb cassette heeft toch weinig nut. Heb je nog een UG-compatibele naaf (zo een met een paar gangen uitwendig schroefdraad op de body) dan past de 11 toch al niet want anders rammelen de tandwielen 

Voor met Campagnolo afgemonteerde racefietsen zijn geen ATB-derailleurs (wel triple met langere kooi) leverbaar. Cassettes gaan tot 28t (9v) of 29 (10v). 

Op de Shimano race crankstellen met 130 mm steekcirkel past normaal als kleinste een 39-er tandwiel. TA & Stronglight  leveren een 38-er die dus weer een iets kleiner verzet oplevert. Soms moet je de oren van het crankstel iets bijvijlen om er voor te zorgen dat de ketting goed in de tanden komt te liggen. 

(*) als je een 11 goed rond krijgt, rij je hard genoeg omhoog om het bij een 23 of desnoods een 25 te laten!