fietsje kopen?

Fietsje kopen?
Mits slim ingekocht is een tweedehands fiets voordeliger dan een nieuwe. Hier een paar tips waar op te letten.

Begin met het vaststellen wat voor soort fiets je zoekt en wat het budget is. Geef niet al je geld uit aan de fiets, maar hou ook rekening met de aanschaf van kleding, pedalen en het vervangen van versleten onderdelen.

De verkeerde maat is een kwelling, neem dus bij je zoektocht altijd een rolmaat mee. Meet niet alleen de hoogte maar ook de lengte van het frame. Je kunt een iets te kleine fiets wel een beetje oprekken met een andere stuurvoorbouw en een langere zadelpen, maar te hoog of te lang wordt nooit wat. Bij de betere fietsenmaker kun je je (tegen betaling) laten opmeten voor een gecomputeriseerd/objectief maatadvies. Op beurzen kan dit zelfs vaak gratis. Heb je een soortgelijke fiets waar je tevreden mee bent dan kun je daar de maten van de zit van overnemen. Als eerste indicatie: met het zadel op 'normale' hoogte moet je met gestrekt been je hak op het pedaal kunnen zetten.

Zadels zijn zeer persoonlijk. Grote kans dat een ander zadel beter zit (gelzadels lopen vaak leeg, en een leren zadel hoeft het voor jou ook niet te zijn). Zo vind ik de klassieke erg ronde racezadels van 20-30 jaar terug vergeleken met een modern 'plankje van pakweg €10 euro maar martelwerktuigen! Bij een diepere zit hoort een smaller zadel, en hoe langer je fietst hoe harder het zadel moet zijn.

Wat voor fiets zoek je (niet)

Een fiets heeft onderhoud nodig, zorg dus dat dat nu of in de toekomst geen problemen op gaat leveren. Je moet dus aan onderdelen kunnen blijven komen, en hoe makkelijk dat is is heel variabel.

Racefiets.
De titel racefiets wordt gebruikt/misbruikt voor ongeveer alles met een krom stuur. Dus varierend van bikeboom prullaria uit midden 70-er jaren tot electronisch schakelend carbon vernuft. Je hebt grofweg:

-Racefiets zonder index (klik) versnelling. Deze fietsen zijn allemaal 40-50 jaar oud, meestal flink gebruikt, en als ze die 40 jaar op zolder gestaan hebben zal dat wel een reden hebben gehad. Hier moet je echt weten wat je koopt, en het verschil kunnen zien tussen een echte 'tutti Campagnolo'\531\tubewielen koersbak en de drama's verpakt in chroom en met een kleurtje die er van een afstand op leken. Franse fietsen hebben ook nog een eigen maatvoering, en dan zijn onderdelen nog moeilijker te verkrijgen. Dit is zo langzamerhand de liefhebbers categorie voor verzamelaars, gewone fietsers zoeken beter verder
Racefiets met indexversnelling. (2x6,7 of 8) Nu praat je 1985 of later, en als de fiets met Shimano is afgemonteerd is er nog veel te krijgen om de fiets aan de loop te houden. Ook een grote kans dat de fiets op draadbanden staat ipv de voor normale stervelingen te temperamentvolle geplakte tubes. Is de fiets afgemonteerd met Suntour/Sachs of Campagnolo dan wordt de onderdelenvoorziening voor de aandrijflijn tricky. De frames zijn doorgaans van staal, is het frame van aluminium dan zal het veelal gelijmd zijn en dat kan nu gaan loslaten. Het stalen frame kan natuurlijk doorgeroest zijn, zeker als het verchroomd was. Een bredere band dan een smalle 25mm zit er vermoedelijk niet in maar er zijn nog steeds uitzonderingen
Recentere racefiets met indexversnelling (2 x 9/10) Dit zijn de modernere racefietsen van de vorige generatie. Dus veelal een gelast aluminium frame met extra dikke buizen, soms al wat carbon (voorvork?) en schakelen met de remgrepen. Shimano afmontage is standaard, Campagnolo is wat degelijker maar de onderdelen weer lastiger als je ze toch nodig hebt, en Sram is qua levensduur en onderdelen voorziening het minst aantrekkelijk. Deze fietsen hebben allemaal nog velgremmmen, en de bandbreedte is vermoedelijk nog steeds <=25mm
Courante racefiets met 2 x 11/12 versnellingen, carbon of alu frame. Nu kun je ook schijfremmen tegen komen, electronische schakeling, carbon velgen ed. Met zoveel technologische hoogstandjes moet je wel goed weten wat je doet, want deze fietsen zijn duur en het onderhoud is dat ook. Maar met alle gravelbike invloeden past er vermoedelijk wel weer een wat bredere en comfortabler band in.

Mountainbikes
Mountainbikes volgen ruwweg hetzelfde pad als racefietsen. Ze begonnen simpel met een stalen frame, het frame werd aluminium en er kwamen meer versnellingen, vering deed zijn intrede en we kregen schijfremmmen en de trend naar grotere velgen, meer carbon en minder voorderailleur. Ruwweg heb je dan:

De oer mtb zonder vering, met een stalen frame en 26" wielen met velgremmen. Veelal een prima basis als vakantiefiets als het ding niet te ver afgeragd is, of voor spelen in het bos in NL. 3 x 8 versnellingen is prima, maar als het ding vering heeft is dat geen plus: geen onderdelen en het werkte toen meestal ook al niet best.
De volgende generatie heeft uiteraard meer versnellingen, misschien -ooit- betere vering (maar denk aan slijtage), vermoedelijk een aluminium frame en schijfremmen beginnen ook aan een opmars. En misschien grotere diameter wielen
De laatste generatie heeft vermoedelijk minder versnellingen omdat triples en voorderailleurs maar ' moeilijk' zijn, voorvering met 100-120mm veerweg die als het geld gekost heeft het echt doet, en 29" of 27.5" aka 650B velgen. 2 kanten geveerd of juist niet kan natuurlijk ook nog steeds, geen vering is hardcore, voor en achter vering is vooral nuttig in het wildere terrein over de grens.

Vakantiefietsen
Vakantiefietsen zijn altijd een niche markt geweest, niet echt belangrijk voor de internationale handel en industrie, ook al omdat de voorkeuren vaak regionaal bepaald werden. Dus was het vaak een markt van kleine lokale spelers met een eigen schare fans. Voor NL zou ik de indeling maken:

De eerste generatie fietsen die hun wortels hebben in de randonneurs, dus vaak een racestuur, smalle banden en misschien nog geen index versnellingen. Voor de vakanties op tegenwoordig vaak slechtere weggetjes zou het niet meer mijn eerste keus zijn.
Als mtb spullen beschikbaar komen wordt de trend vaker een recht stuur, steviger wielen met bredere banden (ook in mtb wielmaten) veel lichtere versnellingen en stijve dragers die opeens ook heel bliijven. Maar de fietsen blijven verder simpel, dus robuust en doorgaans met weinig extra features. Stalen frames of aluminium. Maar in deze categorie zie je ook nog veel hybride's ( Cliche: de twee ingeruilde nauwelijks gebruikte identieke Koga's in heren en damesuitvoering) met ruimte voor maximaal 37mm brede banden.
De nieuwste categorie volgt de moderne trend, dus weer grotere & brede banden, mmar ook veel toeters en bellen, dus naafdynamo's, naafversnelling, ev riemaandrijving, misschien schijfremmen en styling gaat een grotere rol spelen. Steeds minder stalen frames buiten het maatwerk. En net als bij auto's worden ze een stuk zwaarder, maar hier moet je zelf trappen (Cue: E-bike)

Techniek

Een fiets slijt en kan stuk. Voor je je geld uitgeeft moet je de handelswaar dus goed inspecteren. Sommige onderdelen wil je misschien toch al vervangen (bv ander zadel, banden, andere tandwielen voor aangepast verzet, pedalen) maar de basis moet toch in orde zijn.
Bekijk het frame op beschadigingen zoals deuken, gebladderde verf, een kromme voorvork of scheuren in de verbindingen. Als de fiets niet met losse handen rechtuit wil is er iets krom of zijn de wielen niet goed. Een flauwe deuk in de bovenbuis is meestal ongevaarlijk, maar meer is een goede reden om deskundig advies in te winnen of verder te zoeken.

staan laten: rimpels en onderkin net achter de voorvork

Zeker op een fiets zonder spatborden heeft het balhoofdstel flink te lijden van door het voorwiel opgeworpen water en vuil. Controleer of het lager netjes draait zonder dode punten en niet rammelt. Balhoofdstellen met een cartridge zijn vrij eenvoudig te reviseren, voor balhoofdstellen met losse kogels is speciaal inpersgereedschap noodzakelijk. In modene fietsen met een geintegreerd balhoofd (en geen spatbord) kan het lager al na drie maanden total loss zijn, klassieke balhoofdstellen gaan langer mee.

Wielen moeten recht zijn, geen speling hebben op de lagers en de velgen moeten nog niet hol zijn versleten. Til de fiets van voren op, geef het voorwiel een goede slinger en druk je oor tegen de stuurpen. Als het goed is hoor je het lager dof spinnen, bij een versleten lager hoor je veel gekraak en geschuur en voel je de trilling door de hele fiets heen. Bij velgremmen moeten de flanken van de velg vlak zijn, kriig je tussen duim en wijsvinger het gevoel dat de flanken hol zijn en wijd uitlopen, dan is de velg aan vervanging toe. Een opgelapt achterwiel met verschillende spaken (kijk naar de dikte en het in de kop geperste logo) is het ook niet. Velgen kunnen scheuren rond de spaakgaten, wees hier ook op attent.

Een versleten band is duidelijk, maar banden kunnen ook verouderen. Rubber kan aangetast worden door droogtescheuren (onder invloed van ozon), en het kan met de tijd knetterhard worden. Dat laatste is nog geen probleem met droog weer, maar spekglad in de regen!

De slijtende delen in de aandrijflijn zijn de ketting met de tandwielen en de derailleurs. Als de ketting erg versleten is (24 schakels zijn dan beduidend langer dan 308mm) is de kans groot dat de achtertandwielen ook aan vervanging toe zijn. De voortandwielen zijn groter en minder belast en overleven meerdere cassettes. Bij de betere crankstellen zijn de bladen uitwisselbaar en leverbaar. Oude Shimano STX/Alivio valt in de categorie uitwisselbaar maar niet te krijgen, bij hele goedkope crankstellen zitten de bladen zelfs vastgeklonken. De trapas mag geen speling vertonen (te voelen door de cranks naar het frame te duwen), vind je wel speling dan moet de cartridge of de lagercups uitgewisseld worden. Bij moderne trapassen met externe lagers kan ook het dure crankstel zelf al total-loss zijn, als er lang mee doorgefietst is!

Derailleurs krijgen na veel gebruik last van speling op de scharnieren, bij weinig gebruik kunnen ze ook vastroesten. Speling is vernieuwen, vastzittende draaipunten kun je soms met demontage en smering nog verhelpen. Stond de voorderailleur slecht afgesteld zodat de ketting aanloopt, dan kan de kooi ook doorslijten. Op klein bier zoals de derailleurwieltjes en stelschroeven na zitten er geen vervangbare onderdelen in derailleurs. Derailleurs in indexsystemen zijn merkgebonden, een Shimano moet je dus altijd weer vervangen door een compatible(!) Shimanoderailleur, of door een derailleur die gegarandeerd met Shimano compatibel is.

Met nieuwe blokken en kabels doen de remmen het ook weer goed. Eventueel kun je cantilevers vervangen door V-brakes, maar daar horen meestal ook nieuwe remgrepen bij. Veel beter zal de fiets niet remmen, maar het onderhoud is vaak wel simpeler. Maar pas hiermee op als de fiets een racestuur heeft.Schijfremmen moeten het gewoon doen, zeker bij modieuze (race)fietsen, kabels door het frame en hydrauliek kan reparatie flink uit de klauwen lopen.

Bidonhouders controleer je op scheuren. Is het stuur krom dan moet je het beslist vervangen, evenals wanneer je diepe krassen vindt rond de klemming in de voorbouw. Aluminium zadelpennen en stuurpennen kunnen vreselijk vastroesten als die niet jaarlijks opnieuw ingevet worden. Controleer voor de koop of ze nog schuiven als je de klembout losdraait.

Upgraden?

Aan een klassiek stalen raceframe van pakweg 35 jaar oud kun je nog veel plezier beleven. Een frame wat toen echt goed was (dus volledig Columbus SL, Reynolds 531 of 753) is nu ook niet slecht. Aluminium frames uit die periode zijn relatief slap, en de kans bestaat dat de lijm loslaat. De meeste stalen frames (753 misschien niet) kun je -laten- uitbuigen zodat er een moderne 130mm brede naaf inpast. Je rijdt dan niet op zomaar een oude fiets maar op Oldskool [tm] en dat is natuurlijk een bewuste keuze <insert levensbeschouwing/tattoos/petjes/etc naar keuze> Wil je STI cq Ergopower monteren, dan kun je de commandeurs op de onderbuis vervangen door kabelstoppers. Bij nieuwe sets zitten deze adapters er nog steeds standaard bij, en je fietsenmaker heeft er vast een boel overgehouden.
De levensduur van aluminium frames is sterk afhankelijk van het ontwerp en het gebruik.

Er is geen technische reden om een klassiek balhoofdstel te vervangen door een Ahead, tenzij je met alle geweld een carbonvork moet hebben met carbon binnenbalhoofdbuis. De kosten van de vork, balhoofdstel en stuurvoorbouw zijn een stevig argument tegen.

Bij oude racefietsen (pakweg '75 en ouder) moet je bij het vervangen van de remmen opletten op de inbouwhoogte van de rem. Huidige remmen gaan uit van een maat van maximaal 49mm voor een 25-28mm band, op klassieke raceframes met 57 mm inbouwmaat kon je dan ook nog een spatbord monteren. Heb je een nog oudere koersfiets of een semiracefiets met middenoptrekremmen dan zijn de remmen vast nog hoger. Cantileverremmen en V-brakes gebruiken dezelfde nokken, de aparte kabelsteunen van de canti heb je bij V's niet meer nodig. Heb je een oude mountainbike met een U-brake (=lompe middenoptrekrem) dan zit je daar aan vast, tenzij je nieuwe nokken op het frame laat solderen, of er in slaagt het eerdere type Magurarem (HS33) op de kop te monteren.

UG tandwielen voor de eerste versies 6,7 en 8v cassettenaven van Shimano (~ < '90) zijn alleen nog als NOS leverbaar. Als Ebay niks oplevert kun je moderne HG kransjes gebruiken waar je de ene te brede tand van de passing smal hebt gevijld zodat je ze toch op de naaf kunt schuiven. De kleinste sluitkrans met draad is meestal nog niet versleten, want die blijf je nodig hebben.

Bij het courantere spul moet je ook rekening houden met een aantal zaken. Beperken we ons tot Shimano, de 8sp naven kun je ook uitrusten met 9 ,10v en 11v mtb cassettes. Wil je een derailleur vervangen dan is bijna alle 8v en 9 v en 10v weg door elkaar te gebruiken, maar vanaf 11v weg en 10 & 11sp mtb is het weer anders. En er zijn nog een paar uitzonderingen. Wil je meer versnellingen dan is een andere cassette niet voldoende, je hebt ook meer klikken in de shifter en een andere ketting nodig. De voorderailleur hoeft de smallere ketting ook niet goed te verteren, dat is een kwestie van proberen.

Wil je de fiets met dragers oid uitrusten dan zoek je bvk een fiets uit waar de bevestigingsoogjes al aanzitten.

Wil je het stuur van een fiets met Ahead balhoofdstel hoger zetten, dan moet je meestal een nieuwe stuur(pen) kopen

Aankoopkeuring

Pak als eerste de fiets bij stuur en zadel en laat de fiets van 5-10 cm hoogte weer op de grond stuiteren. Luister naar de rammels, met enige oefening is een los balhoofdstel of wiellager er zo uit te pikken.
hang de fiets in de standaard met de kettingzijde naar buiten
controleer voor- en achterband op scheuren, bobbels of ingereden grit, let bij meerkleurige banden vooral op de lijmnaad tussen de verschillende kleurtjes, altijd een zwak punt. Is de achterband net zo rond als de voorband of al vierkant gesleten?
Controleer de afstelling van de remblokken ten opzichte van de velg. Staat de rem gecentreerd? Door slijtage, een andere velg of een keer gehaast wielensteken wil een blokje nog wel eens verschuiven. Het karkas van de band is dan gauw doorgezaagd. En zit er nog voldoende profiel op het blokje: in een rit met regen met veel afdalingen kunnen blokjes dramatisch snel opraken! Zijn de remkabels nog gangbaar? Zit er nog leven in de stelschroeven voor de kabelafstelling: kun je die nog bijdraaien zonder tang? Bij deze controle zie je ook al direct of het wiel nog recht is, er nog leven in de velg zit en of de spaken nog op spanning staan.
Schijfremmen? De schijven moeten niet slingeren zodat ze blijven aanlopen en (bij hydrauliek) de blokjes moeten droog zijn en dezelfde kleur. Zijn de blokjes aan de ene kant grijs en droog, en zijn blokjes en klauw aan de andere kant zwart en stoffig dan kon die kant wel eens olie lekken. (=vervangen). In de remgrepen wil je ook geen olie zien.
De aandrijflijn komt nu aan bod. Kan de ketting overweg met de kransjes of is de ketting te ver versleten cq de kransjes te ver heen? Kun je de ketting hoog van het voortandwiel tillen en schuift de ketting dan tussen de tandholtes op het blad: dan mag dat allemaal wel vernieuwd worden. Hoeveel speling heeft de trapas? Als je de ketting eraf gooit kunnen de cranks vrij draaien, dat moet soepel zonder gerommel kunnen.
Controleer of de achterderailleur alle kransjes kan bereiken, en of de afstelschroeven goed staan. Je komt veel fietsen tegen waarbij je de derailleur met de hand in de spaken kunt duwen. Normaal heb je daar op de fiets geen last van, maar op een steile heuvel kan het dramatisch mis gaan
Controleer of de versnellingen goed schakelen, let daarbij vooral op de overgang van een-na-laatste naar kleinste kransje: Shimanoderailleurs met slappe veren hebben daar gauw last mee. Oplossingen: kabel smeren, veer strakker zetten, padoog richten, dun ringetje (10mm gat) tussen padoog en derailleur zetten. Naafversnellingen moeten het soepel doen in alle versnellingen, niet vreselijk olie lekken en een Rohloff naaf moet een leesbaar serienummer hebben.(maar veel tandwielgeluiden in #7 is voor een Rohloff normaal). Een naafdynamo moet als je het wiel een zwengel geeft soepel draaien zonder speling of herrie.
Controleer of de voorderailleur schakelt, niet in de normale versnellingen aanloopt geen rare slijtage in de kooi heeft en de ketting niet over het buitenblad wordt gegooid.
Bekijk de bidonhouders en bagagedragers op scheuren, de meeste bidonhoudertjes zijn zo wrak dat ze op de tekentafel al stuk gaan. De buizen van bagagedragers moeten rond zijn zonder rare knikken van valpartijen, deuken van kinderzitjes , diepe schuurplekken van tasen ed. En zitten ze met de normale boutjes vast of is er sprake van noodreparaties?
Wees kritisch naar alle onderdelen met extra features. Verstelbare of verende stuurpennen, verende zadelpennen, verende vorken en andere zaken met draaipunten zijn allemaal onderdelen die nieuw misschien een verkoopargument waren, maar nu ruim voorbij de uiterste houdbaarheidsdatum.
Kijk van boven op de voorvork naar de voornaaf. Staat de vorkkroon niet verdraaid t.o. de voornaaf?

Opgereden

Boem is ho

Kijk van opzij naar de voorvork: de lijn door het balhoofd moet recht door het eerste stuk van de voorvork gaan. Een knik naar achteren (of rimpels in de buis) duidt op een botsing
Bekijk de voorkant van het frame. De bovenbuis moet geen hoge rug net achter de buitenbalhoofdbuis hebben, en ook de onderbuis moet recht en strak zijn, dus zonder rimpels en scheurtjes in de lak. Verwijder het eventueel aanwezige tape! Naderhand aangebrachte stickers kunnen gebruikt zijn om scheuren of deuken en plamuur te verbergen
Controleer carbon onderdelen op melkachtige plekken in de lak (stootschade)
controleer het frame rond de bidonhoudernokjes op scheuren
controleer de achtervorken achter het kettingblad (deuken door ontspoorde ketting?), rond de mannetjes en bij de padden op scheuren
Is de fiets 'eerlijk' dwz lijken de onderdelen qua type en leeftijd bij elkaar en het frame te passen (vergelijk bv met plaatjes/folders op internet), of is het frame overgespoten, met een duur merk overgestickerd en volgehangen met onderdelen van suspecte herkomst?